"Заңды
жауапкершілік және олардың түрлері " тақырыбын жан-жақты зерттеуде белгілі
бір қиындық болды, себебі оқулықтарда, ғылыми заңи әдебиеттерде не заңнамаларда
көптеген даулы сұрақтаға қатысты бірыңғай позиция жоқ.
Сонымен, құқық бұзушылық классификациясына
қатысты әр түрлі көзқарастар бар. Әдетте теріс қылықтардың үш түрі болады:
азаматтық, әкімшілік, тәртіптік теріс қылықтар. Сондай-ақ басқа авторлар
өзіндік топ ретінде конституциялық, іс жүргізу, еңбектік және тағы да басқа
түрлерін атап өтеді, және құқықбұзушылық пен құқықтық жауапкершіліктің біршама
түрлі анықтамалары бар. Олар бір-бірін толықтырып отырады.
Құқықтық жауапкершіліктің негіздері құқық бұзушылықтар
болып табылады, яғни құқықбұзушылық болмаса, жауапкершілік те болмаған еді. Құқық бұзушылық қоғам үшін қажетті емес
құбылыс болғаннан, қоғам оны болдырмауына тырысады. Құқық бұзушылықпен күрес
үшін оның себептерін білу қажет.
Құқық бұзушылық себептері мен оның шешу
жолдары туралы философтар мен құқықтанушылар ертеден ойлап жатыр, қазіргі
уақытта да бұл мәселе өз шешілуіне әлі де алыс.
Құқық бұзушылықтар
тым әртүрлі деп айтуға да болады. Құқық бұзушылықтың ең қауіпті түрі қылмысты
зерттейтін жалғыз ғылым криминология.
Криминологияда қылмыстың түрлі себептерін
түсіндіретін мектептердің саны өте көп. Бірақ онда да ғалымдардың көбі
қолдайтын бір ортақ көзқарас жоқ.
Сонымен бірге
қылмыс үшін болатын қылмыстық жауапкершілікте өлім жазасы сияқты шара бар. Оған
қатысты көптеген елдерде қалдыру не қалдырмау туралы даулар жүріп жатыр.
Ондай шараны
қалдыруға қарсы аргументтері оның қылмыс жағдайына ешқалай әсер етпейтінінде.
Сондай-ақ, сот қателігін де түзеу мүмкін емес болады.
Ресейдің өлім
жазасын алып тастауы оның Еуропа Кеңесіне кіруімен байланысты. Себебі бұл
одақтастық шарттарының бірі болып табылады.
Сонымен, өлім
жазасы бұл көптеген уақыт бойы көзқарастардың қиылыстыру мен дауларын туғызған
қылмыстық жауапкершіліктің түрі. Бұл шара бір уақытта енгізіліп, бір уақытта
қайтарылып жүрді. Ал ХХ ғ. соңында бұл өшпейтін дау тағы да жаңа күшпен
жанданды.
Тағы да айта кететін жайт, бұл
қылмыстың әрқашан болмағаны туралы. Ол қоғамды класстарға бөлуінен, мемлекет
және құқық сияқты әлеуметтік институттардың пайда болуынан, жеке меншіктің
пайда болуынан шыға бастады.
|